एक सय बालपुस्तक अनुवाद
दृष्टविहीन बालबालिकाका लागि पहुँचयोग्य पुस्तक निर्माणका क्रममा
एक सय बालपुस्तक अनुवाद
काठमाडौँ, नेपाल बालसाहित्य समाजले युनेस्को तथा Global Digital Library को सहयोग तथा रिड ग्लोबलको संयोजनमा Global Digital Library मा रहेका बालपुस्तकहरूमध्ये १०० वटा बालपुस्तकलाई नेपाली भाषामा अनुवाद गर्ने कार्य सम्पन्न गरेको छ । Global Digital Library मा ६००० भन्दा बढी बालपुस्तकहरू रहेका छन् भने ७० भन्दा बढी भाषामा बालपुस्तकहरू अनुवाद भएका छन् । यिनै पुस्तकहरूमध्ये १०० बालपुस्तकहरूलाई नेपाल बालसाहित्य समाजले रिड नेपाल तथा अपाङ्गताका अधिकार र विकासका लागि क्रियाशील नेपाल (एड्राड्)सँगको सहकार्यमा यस कार्य सम्पन्न गरेको हो । अनुवादित बालपुस्तकहरू नेपाल सरकार शिक्षा मन्त्रालयबाट अनुमति प्राप्त भएपछि दृष्टविहीन बालबालिकाका लागि पहुँचयोग्य पुस्तक जस्तै ब्रेल एचटिएमल, मल्टिमिडिया जस्ता विधाहरूमा निर्माण हुने छन् । पहुँचयोग्य पुस्तक बनाउने सम्पूर्ण जिम्मेवारी लिई एड्राड् नेपालले अनुकरणीय कार्य गरेको छ ।
नेपाल बालसाहित्य समाजका तर्फबाट समाजका अध्यक्ष प्रा.डा. ध्रुवकुमार घिमिरे, रिड नेपालका अध्यक्ष तथा समाजका आजीवन सदस्य श्री भोला श्रेष्ठ, समाजका महासचिव श्री यशु श्रेष्ठ तथा समाजका आजीवन सदस्य श्री इन्दिरा दलीसहितको एक सहजीकरण समिति गठन गरी यस परियोजनालाई अगाडि बढाउने कार्य गरेको थियो । सहजीकरण समितिले युनेस्को, Global Digital Library, रिड ग्लोबल, रिड नेपाल तथा एड्राड्लगायतका साझेदारी संस्थाहरूसँग विभिन्न चरणमा बैठक बस्दै परियोजनालाई एउटा मूर्त रूपमा ल्याउन सफल भएको थियो । Global Digital Library ले दिएको ३७८ बालपुस्तकहरूबाट आवश्यक १०० पुस्तक चयन सहजीकरण समितिमार्फत गरियो । पुस्तक चयनपश्चात अनुवादका लागि आवश्यक जनशक्तिको खोजी गर्दै नेबासासले एउटा सूचना जारी गर्यो । अनुवाद गर्न इच्छा देखाएका अनुवादकहरूलाई वैशाख २४ गते समाजका महासचिव यशु श्रेष्ठद्वारा जुममार्फत तालिम दिलाई अनुवादको कार्य अघि बढाइएको थियो । अनुवाद कार्य डिजिटल पृष्ठमै गर्नुपर्ने भएकोले केही प्राविधिक जानकारी आवश्यक रहेकाले वैशाख २६ गते जुममार्फत नै सम्पादक समूहलाई पनि यशु श्रेष्ठद्वारा नै तालिम दिइएको थियो । तालिमपश्चात अनुवादकहरूले आआफ्ना सम्पादकसँगको सहकार्यमा अनुवाद कार्य सम्पन्न गरी GDL को page मा अनुवादित पुस्तकको लिङ्क अपलोड गरेका थिए । अपलोड भएका लिङ्कहरूलाई सहजीकरण समितिले पुन:सम्पादन गर्दै UNESCO, GDL, READ GLOBAL, READ NEPAL र ADRAD मा बुझाएको थियो । साझेदार संस्थाहरूको सुझावपश्चात कथाहरूलाई पुन: परिमार्जन गरेर अन्तिम स्वरूप दिई दृष्टिविहीन बालबालिकाका लागि उपयोगी हुन्छ वा हुँदैन भनेर ADRAD सँग छलफल भएको थियो । ४ दिनसम्मको लगातार छलफल र सुझावअनुसारको परिमार्जनपछि अनुवाद कार्य सम्पन्न भएको थियो ।
समाजका अध्यक्ष प्रा.डा. घिमिरेको संयोजकत्वमा अगाडि बढाइएको यस अनुवाद परियोजनामा १९ जना अनुवादकले १३ जना सम्पादकहरूसँग सहकार्य गरेको थिए । GDL को page मा भएका १०० पुस्तकमध्ये नेपाली लेखकका २८ वटा पुस्तक सम्भव भएसम्म स्वयं लेखकमार्फत् पुस्तकलाई अनलाइन संस्करणमा अपलोड गरिएको थियो । दृष्टिविहीन बालबालिकाका लागि पुस्तक निर्माण गर्नुपर्ने हुँदा, पुस्तकमा भएका चित्रहरू उनीहरूका लागि पुहुँचयोग्य नहुने भएकाले चित्रका समेत वर्णन गरेर अङ्ग्रेजीमा भएका सबै अनलाइन पुस्तकलाई नेपालीकरण गरिएको हो । १०० पुस्तकमध्ये ३५ पुस्तक तह १, ३५ पुस्तक तह २, २० पुस्तक तह ३ र १० पुस्तकहरू तह ४ का लागि अनुवाद भएका हुन् । यीमध्ये पनि ५ पुस्तकलाई ५ वटा मातृभाषा (नेपाल भाषा, मैथली, अवधि, गुरुङ र तमु)मा ५ मातृभाषीहरूद्वारा नै अनुवाद गरी पहुँचयोग्य पुस्तक बनाइएका छन् ।
अनलाइन अनुवाद प्राय: सबैजसो अनुवादक तथा सम्पादकहरूलाई नौलो विषय भएकाले अनुवाद तथा सम्पादनभन्दा पनि प्रविधिमा निकै मेहनत गर्नुपरेको कुरा अनुभव गरिएको थियो । प्रविधिका कुरा बुझाउन सहजीकरण समितिले निकै समय र खर्चनु परेको थियो भने अनुवादक/सम्पादकले यसमा निकै मिहिनेत गर्नुपरेको थियो । कोरोनाका करण भएको बन्दाबन्दी तथा कतिपय यही समूहका साथीहरूसमेत कोरोना सङ्क्रमित हुनुभएकाले केही रूपमा चुनौती भने खेप्नु परेको कुरा सहजीकरण समितका सदस्यहरूले बताउनुभयो । अनुवादित १०० पुस्तकलाई सम्पादन गरी यसको अन्तिम स्वरूपलाई कथावाचनको रेकर्डिङ गरिएको थियो । यसरी लक्षित वर्गका लागि पहुँचयोग्य पुस्तक बनाउनु एउटा स्वागत योग्य कदम हो ।
१०० पुस्तकको कथावाचनका लागि ADRAD ले प्रविधिक रूपमा सम्पूर्ण जिम्मेवारी लिएको थियो । ADRAD ले साझेदार संस्थाकै फेसबुक, युट्युवलगायतका सामाजिक सञ्जालमा रहेका कथावाचनका भिडियो वा नेबासासले उपलब्ध गराएका जनशक्तिको भिडियो/अडियो सुनेर त्यसमध्येबाट जनशक्ति छनौट गरी उनीहरुको स्वर परीक्षण गरेर कथावाचकको छनौट गरेको थियो । यसखाले प्रविधिमा दृष्टिविहीन बालबालिकाका लागि पुस्तक निर्माण नेपालमै पहिलो पहिलो पटक भएको र यस्तो सफ्टवेयर पनि ADRAD ले नै संयोजन गरेको थियो ।
नेपाल बालसाहित्य समाजको कार्यप्रगति तथा नेपाली बालसाहित्यको क्षेत्रमा यो एउटा गतिलो कार्य हो भन्ने कुरामा द्विमत नहोला ।
१अनुवादक | २ सम्पादक | ||||
क्र. सं | १ अनुवादकका नामावली | क्र.सं. | क्र.सं. | २ सम्पादकका नामावली | |
१. | अनन्त वाग्ले | १४. | राजेन्द्रभक्त जोशी | १. | प्रा.डा. ऋषिराम शर्मा |
२. | अनुराधा | १५. | रामदेव पाण्डे | २. | प्रा. डा.कपिलदेव लामिछाने |
३. | उद्धव प्याकुरेल | १६. | शान्ती सापकोटा | ३. | श्री गणेशप्रसाद भट्टराई |
४. | कविता सापकोटा | १७. | शाश्वत पराजुली | ४. | प्रा. डा. चूडामणि बन्धु |
५. | कृष्णदीप सिग्देल | १८. | सजनी नौबागे | ५. | श्री जयन्ती स्पन्दन |
६. | जयप्रसाद लम्साल | १९. | सुशीला प्रधानाङ्ग | ६. | प्रा. डा. जीवेन्द्रदेव गिरी |
७. | तेजप्रकाश श्रेष्ठ | ७. | प्रा. डा. ध्रुवकुमार घिमिरे | ||
८. | ध्रुवकुमार घिमिरे | ८. | श्री भिक्टर प्रधान | ||
९. | प्रमोद प्रधान | ९. | श्री महेश पौडेल | ||
१०. | मञ्जु ज्ञवाली | १०. | डा. यादेवी ढकाल | ||
११. | मुकेश चालिसे | ११. | श्री रमेशचन्द्र घिमिरे | ||
१२. | यशु श्रेष्ठ | १२. | डा. शैलुन्दुप्रकाश नेपाल | ||
१३. | यादवचन्द्र निरौला | १३. | श्री हरिप्रसाद भण्डारी | ||
पाँच भाषाका अनुवादकहरू | |||||
क्र.सं. | अनुवादक | भाषा | |||
१. | अनिता गुरुङ | गुरुङ (तमु) | |||
२. | अंशु झा | मैथली | |||
३. | सन्चु ब्लोन | तामाङ | |||
४. | तेजप्रकाश श्रेष्ठ | नेपाल भाषा | |||
५. | विक्रममणि त्रिपाठी | अवधि |
क्र. सं. | कथावाचकको नामावली |
१. | प्रा डा ध्रुवकुमार घिमिरे |
२. | शाश्वत पराजुली |
३. | कृष्णदीप सिग्देल |
४. | बन्दना पोखरेल |
५. | पूजा गच्छदार |
६. | सजनी नौबागे |
७. | सम्झना महर्जन |
८. | यशु श्रेष्ठ |
९. | सञ्चु तामाङ |
१०. | अनिता गुरुङ |
११. | अंशु झा |
१२. | विक्रममणि त्रिपाठी |
१३. | विरेन्द्र पोखरेल |